Po dłuższej lub krótszej rozgrzewce językowej i wprowadzeniu tematu, lektor jpjo przedstawia główny materiał przeznaczony na lekcję. Będzie to krótki film objaśniający znaczenie poszczególnych kolorów i ich wpływ na nasze samopoczucie i emocje. Nagranie to pochodzi z jednego z kanałów YouTube, choć – wbrew pozorom – niełatwo było znaleźć publikację, która nadawałaby się do wykorzystania na lekcji języka polskiego jako obcego. Ostatecznie wybrałam film, który jest dość krótki (3 min. 20 sek.), a nagranie jest wyraźne i poprawne pod względem językowym. Ponadto tekst jest zwarty, nadaje się do wykorzystania na różnych poziomach zaawansowania oraz pozostawia pole do zaprojektowania dodatkowych aktywności. Poniżej przedstawiam schemat wykorzystania go na lekcji języka obcego dla obcokrajowców.
Przede wszystkim proponuję, by najpierw odtworzyć tylko dźwięk, bez obrazu, zwłaszcza, że na filmie automatycznie wyświetla się transkrypcja.
1. Ćwiczenie przed słuchaniem
Uczeń jpjo ma przed sobą listę barw, które pojawiają się w nagraniu (do słów można dodać próbki koloru). Są to: biel/ biały, niebieski, czerwony, żółty, fioletowy, zielony, różowy, pomarańczowy. Uczeń łączy nazwę koloru z obrazkiem. Obok listy barw mamy wypisane słowa kluczowe dla każdego koloru, np. neutralność, relaks, czystość, redukcja stresu, spokój, stymuluje organizm, romans, pasja, apetyt, radość, ciepło, pozytywna energia, magiczny, bezpieczeństwo, równowaga, optymizm, kreatywność. Choć są one w większości internacjonalizmami, warto zwrócić uwagę na słówka, które mogą być dla uczniów nowe, np. równowaga, spokój, czystość oraz biel-kolor biały. Uczniowie mogą zastanowić się, który kolor będzie odpowiadał którym słowom, a swoje przypuszczenia sprawdzą podczas pierwszego słuchania. Na poziomach wyższych możemy stworzyć listę kilku dłuższych wyrażeń, które pojawiają się w nagraniu, np. zwracać uwagę na coś, dawać poczucie, dobrze/źle komponować się z czymś, budzić skojarzenia z czymś, utożsamiać coś z czymś, pobudzać do działania, pobudzać apetyt, wprawić w dobry/zły nastrój, wpływać na coś pozytywnie/negatywnie. Obok można podać definicje tych fraz lub ich synonimy, by uczeń spróbował najpierw sam połączyć słowo ze znaczeniem.
2. Ćwiczenie podczas słuchania
Pierwszym zadaniem ucznia jpjo na niższych poziomach zaawansowania jest uszeregowanie nazw kolorów w kolejności pojawiania się ich w nagraniu. Podczas drugiego słuchania proponujemy kolejne ćwiczenie: uczeń łączy kolor z odpowiednim słowem, które słyszy przy danej barwie. Na wyższych poziomach ćwiczenie to warto nieco zmienić i zamiast listy słów kluczowych podać całe wyrażenia wprowadzone na poprzednim etapie, czyli np. nie przykuwa uwagi, pobudza apetyt, wprawia w dobry nastrój itp.
3. Dźwięk i obraz
W kolejnym etapie puszczamy cały filmik, wraz z obrazem. Korzystając z wyświetlanej transkrypcji, uczniowie sprawdzają poprawność swoich odpowiedzi. Po odsłuchaniu i obejrzeniu materiału, warto przeprowadzić jeszcze jedno ćwiczenie, aby upewnić się, że treść filmu została dobrze zrozumiana. Mogą to być stwierdzenia typu prawda/fałsz, np. kolor biały pomaga odpoczywać; niebieski to kolor pasji i romansu; żółty to pozytywna energia (na poziomie niższym); biel zwraca uwagę, niebieski ułatwia koncentrację, fioletowy najsilniej stymuluje organizm (na poziomie wyższym). Poznane wyrażenia oczywiście dobrze jest utrwalić w innych ćwiczeniach, ale te proponuję zadać na końcu całej lekcji do pracy własnej studenta jpjo. Tymczasem przejdźmy do kolejnego etapu zajęć, w którym uczniowie będą mieli możliwość wykorzystania nowej wiedzy i połączenia jej z już poznanymi obszarami.
4. Ćwiczenie po słuchaniu
Zadanie to może być wykonywane w parach lub grupach, choć oczywiście także indywidualnie. Prosimy każdą grupę o wybranie sobie jakiejś znanej postaci, prawdziwej lub fikcyjnej. Może to być Sherlock Holmes, Ania z Zielonego Wzgórza, Iga Świątek lub Robert Lewandowski, czy też jakakolwiek inna postać. Zadaniem uczniów będzie zaprojektowanie pokoju albo mieszkania dla wybranej postaci. Na początku nauczyciel jpjo powinien zaprezentować uczniom, czego się właściwie od nich oczekuje. I tak na niższym poziomie będzie to tekst podobny do tego: „Robert Lewandowski ma czerwoną siłownię, bo kolor czerwony stymuluje organizm do działania”. Na poziomach wyższych można zaproponować taki przykład: „Sypialnia Ani Shirley będzie biało-fioletowa, ponieważ biel dobrze komponuje się z każdym kolorem, a fioletowy rozbudza wyobraźnię”. Teraz uczniowie wiedzą, co dokładnie mają zrobić i puszczają wodze fantazji… Oczywiście na końcu każda grupa prezentuje swoje projekty. Na lekcji polskiego jako obcego to ćwiczenie sprawdzi się zarówno jako przetrenowanie dopiero co poznanego słownictwa, jak i odświeżenie wcześniej poznanych wyrażeń. Ponadto, opowiadanie na głos o swoich własnych pomysłach z pewnością przyczyni się do lepszego przyswojenia nowego materiału.
5. Lekcja to nie wszystko
Nie dla wszystkich uczniów to dobra wiadomość, ale są i tacy, których to ucieszy: praca własna w domu… Poprośmy uczniów, by przyjrzeli się kolorom swojego mieszkania i zastanowili się, czy zgadzają się z treścią filmu. Niech przygotują niedługą ustną wypowiedź, w której będą musieli zawrzeć np. trzy nowo poznane wyrażenia. I znów – zaproszenie poznawanego języka do swojego prywatnego otoczenia pozwoli uczącemu się lepiej przyswoić nowy materiał.
Mam nadzieję, że udało mi się pokazać, że jeden materiał autentyczny – w tym przypadku krótki filmik z YouTube – można wykorzystać na różnych poziomach zaawansowania. Nie chodzi tu tylko o wygodę lektora jpjo (chociaż maksymalizacja efektów przy mniejszym wysiłku jest bardzo ważna!), lecz także o to, że fakt zrozumienia i wykorzystania „prawdziwego” materiału językowego doda naszym uczniom skrzydeł.
Autor: Katarzyna Bednarska-Adamowicz
